Multimodale Netwerkkaders

De tijden dat de auto in het verkeer- en vervoerbeleid standaard op één komt, zijn wel voorbij. Met het oog op leefbaarheid en duurzaamheid hebben veel beleidsmakers modaliteiten als lopen, de fiets en het openbaar vervoer nadrukkelijk náást de auto geplaatst – of zelfs erboven.
De bakens zijn daarmee verzet, maar hoe moet dat met de keuzes op straat? Hoe maak je in de complexe stedelijke omgeving de juiste afweging?
Multimodale netwerkkaders bieden uitkomst.
Ga naar
MNK projecten
MNK Gemeente Groningen

Opdrachtgever
Gemeente Groningen
Contactpersoon
Terry Albronda
Uitgevoerd met
Arane Adviseurs
Status
Gereed (2023)
Tijdsperiode MNK
reguliere spitsen (2025)
Modaliteiten
voetganger, fiets, openbaar vervoer (bus, trein), auto
Toepassingen
toetsen multimodale netwerkkwaliteit, inzet verkeersmanagement, input beleidsplan VRI's
Deeluitwerking | MNK Corpus den Hoorn

Opdrachtgever
Gemeente Groningen
Contactpersoon
Terry Albronda
Uitgevoerd met
Arane Adviseurs
Status
Gereed (2023)
Tijdsperiode MNK
reguliere spitsen (2040)
Modaliteiten
voetganger, fiets, openbaar vervoer, auto
Toepassingen
toetsen scenario's voor gebiedsontwikkeling wijk Corpus den Hoorn
Deeluitwerking | MNK Oostflank Groningen

Opdrachtgever
Gemeente Overijssel
Contactpersoon
Edwin Papjes
Uitgevoerd met
Arane Adviseurs
Status
Gereed (2025)
Tijdsperiode MNK
reguliere spitsen (2040)
Modaliteiten
fiets, openbaar vervoer, auto
Toepassingen
aanpak verkeersmanagement voor toekomstige gebiedsontwikkeling, inzet referentiekader bij modelstudies
Toepassing | Referentiekader auto en OV

Opdrachtgever
Gemeente Groningen
Contactpersoon
Terry Albronda
Uitgevoerd met
Arane Adviseurs
Status
Gereed (2024)
Tijdsperiode MNK
reguliere spitsen (2025)
Modaliteiten
auto en OV (bus)
Toepassingen
inzicht in netwerkkwaliteit en structurele knelpunten in het auto- en OV-netwerk
Toepassing | Beleidsplan Verkeerslichten Groningen

Opdrachtgever
Gemeente Groningen
Contactpersoon
Terry Albronda
Uitgevoerd met
DTV Consultants
Status
Gereed (2023)
Tijdsperiode MNK
alle
Modaliteiten
voetganger, fiets, openbaar vervoer (bus), auto, hulpdiensten
Toepassingen
een plaatsingsstrategie, regelstrategie, ontwerpstrategie en een vervangingsstrategie voor VRI's.
MNK Noord-Holland

Opdrachtgever
Kernteam VM Noord-Holland
Contactpersoon
Arthur Rietkerk
Uitgevoerd met
Iv-Infra en Arane Adviseurs
Status
Concept gereed (2025)
Tijdsperiode MNK
reguliere spitsen 2025
Modaliteiten
voetganger, fiets, openbaar vervoer (bus, trein), auto, scheepvaart
Toepassingen
inzet verkeersmanagement
MNK Zuid-Holland

Opdrachtgever
Zuid-Holland Bereikbaar
Contactpersoon
Erik-Jan Westra
Uitgevoerd met
Goudappel
Status
Gereed (2022)
Tijdsperiode MNK
reguliere spitsen (2022)
Modaliteiten
fiets, openbaar vervoer (bus), auto, vrachtverkeer
Toepassingen
roadmap voor verkeersmanagement, inzet verkeersmanagement, toetsen multimodale netwerkkwaliteit
Toepassing | Kruispuntprioriteit Zuid-Holland

Opdrachtgever
Zuid-Holland Bereikbaar
Contactpersoon
Berend Feddes
Uitgevoerd met
Goudappel
Status
Gereed (2023)
Tijdsperiode MNK
alle
Modaliteiten
hulpdiensten, voetganger, fiets, openbaar vervoer (bus), auto, vrachtverkeer
Toepassingen
op basis van het multidoel tactisch kader van de regio heeft de Provincie Zuid-Holland een prioriteringskader opgesteld voor evaluatie en de inzet van VRI's.
MNK Utrecht

Opdrachtgever
Provincie Utrecht
Contactpersoon
Erik Brave
Uitgevoerd met
Iv-Infra en Arane Adviseurs
Status
Gereed (2023)
Tijdsperiode MNK
reguliere spitsen (2023)
Modaliteiten
fiets, openbaar vervoer, auto
Toepassingen
inzet verkeersmanagement, toetsen multimodale netwerkkwaliteit, tactische en operationele processen
MNK Noord-Brabant en Noord-Limburg

Opdrachtgever
Smartwayz.nl
Contactpersoon
Dennis Huijbers
Uitgevoerd met
Royal Haskoning DHV
Status
Gereed (2023)
Tijdsperiode MNK
reguliere spitsen en niet-reguliere situaties (2023)
Modaliteiten
fiets, openbaar vervoer (bus), auto, vrachtverkeer, hulpdiensten
Toepassingen
inzet verkeersmanagement, digitale beleidskaders delen
MNK Gemeente Utrecht

Opdrachtgever
Gemeente Utrecht
Contactpersoon
Huib Beets
Uitgevoerd met
Arane Adviseurs en &Morgen
Status
Gereed (2020)
Tijdsperiode MNK
reguliere spitsen (2020)
Modaliteiten
voetganger, fiets, openbaar vervoer (bus), auto
Toepassingen
roadmap voor verkeersmanagement, inzet verkeersmanagement, toetsen multimodale netwerkkwaliteit
MNK Gemeente Zwolle

Opdrachtgever
Gemeente Zwolle
Contactpersoon
Marco Oving
Uitgevoerd met
Arane Adviseurs
Status
Gereed (2022)
Tijdsperiode MNK
reguliere spitsen (2022)
Modaliteiten
voetganger, fiets, openbaar vervoer, auto
Toepassingen
toetsen multimodale netwerkkwaliteit, inzet verkeersmanagement, input beleidsplan VRI's
MNK GM Arnhem-Nijmegen

Opdrachtgever
Groene Metropoolregio
Contactpersoon
Johan Leferink en Alex Smienk
Uitgevoerd met
Arane Adviseurs en &Morgen
Status
Gereed (2023)
Tijdsperiode MNK
reguliere spitsen (2023)
Modaliteiten
fiets, openbaar vervoer, auto, voetganger pragmatisch, vrachtverkeer pragmatisch
Toepassingen
inzet verkeersmanagement, toetsen multimodale netwerkkwaliteit, tactische en operationele processen
Pilot | MNK Coolsingel Rotterdam

Opdrachtgever
Gemeente Rotterdam
Contactpersoon
Judith Boelhouwers
Uitgevoerd met
Arane Adviseurs
Status
Gereed (2019)
Tijdsperiode MNK
reguliere spitsen, weekendspits (2020)
Modaliteiten
voetganger, fiets, openbaar vervoer (bus, tram), auto
Toepassingen
toets ontwerp herinrichting Coosingel
MNK Zaanstad

Opdrachtgever
Gemeente Zaanstad
Contactpersoon
Rob Admiraal
Uitgevoerd met
Arane Adviseurs
Status
Start uitvoering (2025)
Tijdsperiode MNK
reguliere spitsen (2025 en 2040)
Modaliteiten
voetganger, fiets, openbaar vervoer, auto
Toepassingen
inzet verkeersmanagement, monitoring netwerkkwaliteit, toetsen modelvarianten voor projecten
Uitwerking in 6 stappen

Om een netwerkkader op te stellen doorloop je zes stappen.
In de voorbereidende stap 0 start je het project op. Je maakt expliciet waarvoor je het multimodaal net- werkkader wil gebruiken en bakent het project af. Ook betrek je de organisaties en afdelingen waarmee je aan de slag wil.
​
In stap 1 stel je de uitgangspunten vast voor de netwerkkaders: je loopt alle relevante beleidsstukken na en bepaalt aan de hand daarvan de randvoorwaarden en de gebieden en netwerken die je meeneemt in het proces.
In stap 2 draait het om de bereikbaarheidsprofielen: per type gebied concretiseer je de gewenste bereikbaarheid naar relaties. Voor elke modaliteit bepaal je de voorkeurroutes en het belang van die routes.
Uiteraard moeten die routes wel berekend zijn op het beoogde gebruik.
In stap 3 werk je daarom de functionele ordening uit: je beschrijft het gewenst functioneren van alle relevante netwerkdelen. Het gaat dan niet alleen om bereikbaarheid, maar ook om de veiligheid en leefbaarheid die je op die netwerkdelen wilt kunnen leveren. Maar hoe ga je om met conflicten en andere knelpunten die altijd kunnen ontstaan?
In stap 4 bepaal je de prioriteiten voor netwerkdelen en modaliteiten – en die vormen de basis voor de verdeling van de netwerkcapaciteit bij schaarste.
In stap 5 zorg je er ten slotte voor dat je het opgestelde wensbeeld goed meetbaar maakt. Je stelt daartoe het referentiekader op, met voor elk bereikbaarheids-, veiligheids- en leefbaarheidsdoel duidelijke (en praktisch gezien meetbare) grenswaarden.
Alle producten uit deze stappen samen vormen het multimodale netwerkkader van de desbetreffende stad of regio.
Het uitwerken van een MNK is maatwerk. Het is voor de doelen en het beoogd gebruik van het MNK niet altijd nodig om alle stappen volledig uit te werken. De gebruiker kan hier flexibel mee omgaan.
Mogelijke uitwerkingen

De Leidraad beschrijft ook vier mogelijke uitwerkingen van het multimodale netwerkkader.
In uitwerking A leg je het multimodale netwerkkader langs de feitelijke situatie: je vergelijkt de grenswaarden uit het referentiekader met de feitelijke, gemeten waarden. Zo wordt vanzelf duidelijk waar de knelpunten liggen. Het product van deze toepassing is een heldere ‘bereikbaarheidsopgave’.
In uitwerking B ga je met die opgave aan de slag: je formuleert oplossingsrichtingen voor de vastgestelde knelpunten in je stad of regio. Die oplossingen kunnen verkeersmanagement, mobiliteitsmanagement of (kleinere) infrastructurele aanpassingen zijn.
Uitwerking C kun je in principe direct na de zes stappen doen, of eventueel na een verkorte versie van uitwerkingen A en B. Het betreft het uitwerken van het multimodale netwerkkader – dat in eerste instantie over een hele stad of regio gaat – naar een deelnetwerk. Met deze nadere invulling doorloop je de zes stappen opnieuw, maar op een hoger detailniveau.
​
Uitwerking D gaat over het uitwerken van een MNK voor een niet-reguliere situatie. Bij langdurige werkzaamheden of evenementen met grote impact op de verkeersvraag en/of de capaciteit van het netwerk kan het nodig zijn om de beleidsdoelen te herformuleren. Op basis van het basismateriaal dat in stap 0 t/m 5 is uitgewerkt kan er voor de niet-reguliere situatie een MNK worden uitgewerkt.
Met het doorlopen van stappen 0 t/m 5 en uitwerking C kan het MNK worden uitgewerkt voor verschillende schaalniveaus: regionaal, stedelijk en voor een deelnetwerk.

Gebruik in de praktijk
Vervolgstap is om het materiaal te gaan toepassen in de praktijk en te gaan inbedden in de strategische, tactische en operationele processen rond verkeersmanagement. Hieronder een viertal veel voorkomende gebruikscases.
​
Beleidsmonitoring en -evaluatie
Met de inzichten uit uitwerking A van het MNK kun je de bereikbaarheidsopgave van je stad of regio bepalen. Maar het netwerkkader is ook goed te gebruiken voor de meer tactische en operationele monitoring van het verkeer. Hoe staat het met de ‘dagelijkse bereikbaarheid’ van de regio? Hoe ontwikkelt de bereikbaarheid zich over de tijd? Hoe doen de verschillende modaliteiten het? Welke trends zijn waar te nemen? Is dit in lijn met het beleid? Sorteren de getroffen maatregelen voldoende effect? Enzovoort. Dankzij het product referentiekader uit stap 5 weet je immers waar je wat moet meten om de multimodale netwerkkwaliteit in beeld te brengen en welke kwaliteitseisen er gelden.
​
​
Inzet van verkeersmanagement en verkeersmaatregelen
Aan de hand van uitwerking B uit de Leidraad kun je voor alle knelpunten in het netwerk de juiste multimodale oplossingsrichtingen uitwerken. Wanneer die oplossingen de inzet van verkeersmanagement en tijdelijke verkeersmaatregelen omvatten, moet je natuurlijk zorgen voor een goede uitvoering van die oplossingen: de maatregelen moeten op de juiste wijze en op het juiste moment worden ingezet. Ook voor die operationele inzet is het multimodale netwerkkader een prima vertrekpunt.
Zo maak je de juiste keuzes bij bijvoorbeeld het uitwerken van multimodale regelscenario’s (mobiliteitsscenario’s) voor evenementen, kun je regelaanpakken specifiek voor fiets en ov opstellen, regel je verkeersregelinstallaties met de juiste prioriteiten in enzovoort.
Het multimodale netwerkkader kan ook helpen om bestaande maatregelpakketten, ontwikkeld met bijvoorbeeld de Landelijke Regelaanpak, verder uit te werken. Ontwikkelpaden waarbij het netwerkkader een rol kan spelen, zijn:
-
Van lokaal naar traject en deelnetwerk.
-
Van unimodaal naar multimodaal.
-
Van schakelschema naar regelaanpak (geautomatiseerd).
​
Integrale ontwerpopgaven
Het multimodale netwerkkader vertaalt het algemene verkeer- en vervoerbeleid van een stad of regio in heel concrete kaders voor de bereikbaarheid. Dat maakt het geschikt als referentie en hulp bij vraagstukken op het gebied van gebiedsontwikkeling, ruimtelijke ordening en herinrichtingsprojecten. Het multimodale netwerkkader kan hierbij als toets dienen voor de ‘mobiliteitskant’ van de gebiedsontwikkelingen. Denk aan het ontwerpen van het maaiveld, de keuze voor een locatie van een nieuwe hub, de inzet van mobiliteitsmanagement en verkeersmanagement enzovoort. Het netwerkkader sluit door z’n multimodaliteit prima aan bij het STOMP-principe (Stappen, Trappen, Ov, MaaS en Privéauto) en de Mobiliteitsladder.
​
Communicatie
Wegbeheerders zijn niet de enige partijen die het verkeer ‘bijsturen’. Navigatie serviceproviders voorzien hun gebruikers ook van informatie en routeadviezen – en zij bepalen daarmee mede hoe het verkeer zich over het wegennet beweegt. Om problemen in een stad of regio te voorkomen, zouden die serviceproviders idealiter de voorkeurroutes uit het multimodale netwerkkader adviseren. Op zich zijn zij hiertoe vaak bereid: zij zien er ook het belang van in om hun klanten niet langs scholen, door kwetsbare gebieden of via sluiproutes te navigeren. Maar het is dan wel zaak dat wegbeheerders hun de informatie over gewenste en ongewenste routes pasklaar (= digitaal en gestandaardiseerd) aanbieden.
Wegbeheerders werken aan een standaardmethode om relevante (beleids)informatie over bijvoorbeeld voorkeurroutes en verkeersmanagementmaatregelen digitaal beschikbaar te stellen. De ‘producten’ van het multimodale netwerkkader zou je bij voorkeur zo moeten vormgeven, dat die hierin mee kunnen worden genomen.
​