Multimodale Netwerkkaders
De tijden dat de auto in het verkeer- en vervoerbeleid standaard op één komt, zijn wel voorbij. Met het oog op leefbaarheid en duurzaamheid hebben veel beleidsmakers modaliteiten als lopen, de fiets en het openbaar vervoer nadrukkelijk náást de auto geplaatst – of zelfs erboven.
De bakens zijn daarmee verzet, maar hoe moet dat met de keuzes op straat? Hoe maak je in de complexe stedelijke omgeving de juiste afweging?
Multimodale netwerkkaders bieden uitkomst.
Ga naar
MNK is een initiatief van het Landelijk VerkeersManagement Beraad (LVMB), thematafel Stedelijk Verkeersmanagement en gepubliceerd door het CROW.
Nieuws
MNK Gemeente Groningen
Wegbeheerders | Gemeente Groningen, Rijkswaterstaat, Provincie Groningen.
Trekker | Gemeente Groningen
Contactpersoon | Terry Albronda
Uitgevoerd met | Arane Adviseurs
Status | Gereed
​
Tijdsperiode | reguliere spitsen
Modaliteiten | Voetganger, fiets, openbaar vervoer (bus, trein), auto
Toepassingen | toetsen multimodale netwerkkwaliteit, inzet verkeersmanagement, input beleidsplan VRI's
​
​
Toepassing: Beleidsplan Verkeerslichten Groningen
Wegbeheerders | Gemeente Groningen, Rijkswaterstaat, Provincie Groningen.
Trekker | Gemeente Groningen
Status | Gereed
Contactpersoon | Terry Albronda
Uitgevoerd met | DTV Consultants
Tijdsperiode | alle
Modaliteiten | Voetganger, fiets, openbaar vervoer, auto, vracht, hulpdiensten
Toelichting | Beleidsplan voor verkeerslichten met input uit het MNK bestaande uit een plaatsingsstrategie, regelstrategie, ontwerpstrategie en een vervangingsstrategie.
​
Functiekaart fiets
Bereikbaarheidsopgave auto
Gebiedsontwikkeling Wijk Corpus den Hoorn
Wegbeheerders | Gemeente Groningen, Rijkswaterstaat, Provincie Groningen.
Trekker | Gemeente Groningen
Status | Gereed
Contactpersoon | Terry Albronda
Uitgevoerd met | Arane Adviseurs
Tijdsperiode | reguliere spitsen
Modaliteiten | Voetganger, fiets, openbaar vervoer, auto
Toepassingen | toetsen scenario's voor gebiedsontwikkeling wijk Corpus den Hoorn.
​
MM Netwerkmanagement kader Noord- Holland
Wegbeheerders | Alle wegbeheerders in de provincie, in 4 regio's
Trekker | Provincie Noord-Holland
Status | Bestuurlijk commitment
Contactpersoon | Arthur Rietkerk
Uitgevoerd met | IV Infra
​
Tijdsperiode | reguliere spitsen en weekendverkeer
Modaliteiten | Voetganger, fiets, openbaar vervoer (bus, trein), auto, hulpdiensten, scheepvaart
Toepassingen | inzet verkeersmanagement
​
Multimodale functiekaart
Kerngebieden en overstaplocaties
MNK Gemeente Zwolle
Wegbeheerders | Gemeente Zwolle
Trekker | Gemeente Zwolle
Status | Gereed
Contactpersoon | Marco Oving
Uitgevoerd met | Arane Adviseurs
​
Tijdsperiode | reguliere spitsen
Modaliteiten | Voetganger, fiets, openbaar vervoer, auto
Toepassingen | toetsen multimodale netwerkkwaliteit, inzet verkeersmanagement, input beleidsplan VRI's
​
Multimodale netwerkkaders verkeersmanagement Gemeente Utrecht
Wegbeheerders | Gemeente Utrecht, in afstemming met Rijkswaterstaat en de Provincie Utrecht
Trekker | Gemeente Utrecht
Status | Gereed
Contactpersoon | Huib Beets
Uitgevoerd met | Arane Adviseurs en &Morgen
​
Tijdsperiode | reguliere spitsen
Modaliteiten | Voetganger, fiets, openbaar vervoer (bus), auto,
Toepassingen | roadmap voor verkeersmanagement, inzet verkeersmanagement, toetsen multimodale netwerkkwaliteit
​
Bereikbaarheidsprofiel Utrecht Science Park
MNK Provincie Utrecht
Wegbeheerders | Alle wegbeheerders binnen de Provincie Utrecht
Trekker | Provincie Utrecht
Status | Gestart (2022)
Contactpersoon | Erik Brave
Uitgevoerd met | IV Infra en Arane Adviseurs
​
Tijdsperiode | reguliere spitsen
Modaliteiten | fiets, openbaar vervoer, auto
Toepassingen | inzet verkeersmanagement, toetsen multimodale netwerkkwaliteit, tactische en operationele processen
​
Multidoel tactisch Kader Zuid-Holland
Wegbeheerders | Alle wegbeheerders binnen de provincie Zuid-Holland
Trekker | Zuid-Holland Bereikbaar
Status | Ambtelijk vastgesteld
Contactpersoon | Joan Mertodirjo
Uitgevoerd met | Goudappel
​
Tijdsperiode | reguliere spitsen
Modaliteiten | fiets, openbaar vervoer (bus), auto, vrachtverkeer
Toepassingen | roadmap voor verkeersmanagement, inzet verkeersmanagement, toetsen multimodale netwerkkwaliteit
​
​
Prioriteitenkaart auto
Toepassing: Beleidskader kruispuntprioriteit Provincie Zuid-Holland
Wegbeheerders | Provincie Zuid-Holland
Trekker | Provincie Zuid-Holland
Status | Ambtelijk vastgesteld
Contactpersoon | Berend Feddes
Uitgevoerd met | Goudappel
​
Tijdsperiode | reguliere spitsen, weekendverkeer, vakantie/feestdagen, evenementen
Modaliteiten | hulpdiensten, voetganger, fiets, openbaar vervoer (bus), auto, vrachtverkeer
Toelichting | op basis van het multidoel tactisch kader van de regio heeft de Provincie Zuid-Holland een prioriteringskader opgesteld voor evaluatie en de inzet van VRI's.
​
Voorbeeld prioriteringskader
Multimodaal Netwerk Management Kader Groene Metropoolregio Arnhem-Nijmegen
Voorkeurroutes openbaar vervoer Arnhem
Wegbeheerders | Alle wegbeheerders binnen de Provincie Gelderland
Trekker | Groene Metropoolregio Arnhem-Nijmegen
Contactpersoon | Johan Leferink, Alex Smienk
Uitgevoerd met | Arane Adviseurs en &Morgen
Status | Bestuurlijk commitment
​
Tijdsperiode | reguliere spitsen
Modaliteiten | fiets, openbaar vervoer, auto, voetganger pragmatisch, vrachtverkeer pragmatisch
Toepassingen | inzet verkeersmanagement, toetsen multimodale netwerkkwaliteit, tactische en operationele processen
​
​
Noord-Brabant en Noord-Limburg
Wegbeheerders | Alle wegbeheerders binnen de provincie Noord-Brabant en Noord-Limburg
Trekker | SmartWayZ.nl
Status | Green (2023)
Contactpersoon | Dennis Huijbers
Uitgevoerd met | Royal Haskoning DHV
​
Tijdsperiode | reguliere spitsen, weekendverkeer, vakantie/feestdagen, evenementen
Modaliteiten | fiets, openbaar vervoer (bus), auto, vrachtverkeer, hulpdiensten
Toepassingen | inzet verkeersmanagement, digitale beleidskaders delen
​
Tactisch beleidskader verkeersmanagement Zeeland
Deelgebieden prioriteringskader
Wegbeheerders | Alle wegbeheerders binnen de Provincie Zeeland
Trekker | Provincie Zeeland
Contactpersoon | Martijn Bierman, Melvin Reijnaars
Uitgevoerd met | IV Infra
Status | In uitvoering (2022)
​
Tijdsperiode | reguliere spitsen, nog bepalen
Modaliteiten | fiets, openbaar vervoer, auto, vrachtverkeer, scheepvaart
Toepassingen | inzet verkeersmanagement
​
​
Pilot MNK Coolsingel Rotterdam
Wegbeheerders | Gemeente Rotterdam
Trekker | Gemeente Rotterdam
Status | Gereed (2019)
Contactpersoon | Judith Boelhouwers
Uitgevoerd met | Arane Adviseurs
​
Tijdsperiode | reguliere spitsen, weekendverkeer,
Modaliteiten | voetganger, fiets, openbaar vervoer (bus, tram), auto
Toepassingen | toets ontwerp herinrichting Coosingel
​
Noot: Het project heeft tijdens het opstellen van de Leidraad als pilot gefungeerd bij het ontwikkelen en toetsen van de methodiek. Waar nodig zijn er aannames gedaan en daarom zijn niet alle uitwerkingen nu toepasbaar in de praktijk.
​
Multimodale functiekaart Centrum
Referentiekader Provincie Overijssel
Wegbeheerders | Wegbeheerders van het Kernnet Auto
Trekker | Provincie Overijssel
Contactpersoon | Albert Potkamp
Uitgevoerd met | Keypoint
Status | Bestuurlijk vastgesteld (2020)
​
Tijdsperiode | reguliere spitsen
Modaliteiten | fiets, openbaar vervoer, auto, logistiek
Toepassingen | monitoring kwaliteitseisen, inzet verkeersmanagement
​
​
MNK Oostflank Groningen
Wegbeheerders | Gemeente Groningen
Trekker | Gemeente Groningen
Contactpersoon | Edwin Papjes
Uitgevoerd met | Arane Adviseurs
Status | Gestart
​
Tijdsperiode | reguliere spitsen
Modaliteiten | fiets, openbaar vervoer, auto
Toepassingen | aanpak verkeersmanagement voor toekomstige gebiedsontwikkeling, inzet referentiekader bij modelstudies
​
​
Uitwerking in 6 stappen
Om een netwerkkader op te stellen doorloop je zes stappen.
In de voorbereidende stap 0 start je het project op. Je maakt expliciet waarvoor je het multimodaal net- werkkader wil gebruiken en bakent het project af. Ook betrek je de organisaties en afdelingen waarmee je aan de slag wil.
​
In stap 1 stel je de uitgangspunten vast voor de netwerkkaders: je loopt alle relevante beleidsstukken na en bepaalt aan de hand daarvan de randvoorwaarden en de gebieden en netwerken die je meeneemt in het proces.
In stap 2 draait het om de bereikbaarheidsprofielen: per type gebied concretiseer je de gewenste bereikbaarheid naar relaties. Voor elke modaliteit bepaal je de voorkeurroutes en het belang van die routes.
Uiteraard moeten die routes wel berekend zijn op het beoogde gebruik.
In stap 3 werk je daarom de functionele ordening uit: je beschrijft het gewenst functioneren van alle relevante netwerkdelen. Het gaat dan niet alleen om bereikbaarheid, maar ook om de veiligheid en leefbaarheid die je op die netwerkdelen wilt kunnen leveren. Maar hoe ga je om met conflicten en andere knelpunten die altijd kunnen ontstaan?
In stap 4 bepaal je de prioriteiten voor netwerkdelen en modaliteiten – en die vormen de basis voor de verdeling van de netwerkcapaciteit bij schaarste.
In stap 5 zorg je er ten slotte voor dat je het opgestelde wensbeeld goed meetbaar maakt. Je stelt daartoe het referentiekader op, met voor elk bereikbaarheids-, veiligheids- en leefbaarheidsdoel duidelijke (en praktisch gezien meetbare) grenswaarden.
Alle producten uit deze stappen samen vormen het multimodale netwerkkader van de desbetreffende stad of regio.
Het uitwerken van een MNK is maatwerk. Het is voor de doelen en het beoogd gebruik van het MNK niet altijd nodig om alle stappen volledig uit te werken. De gebruiker kan hier flexibel mee omgaan.
Mogelijke uitwerkingen
De Leidraad beschrijft ook vier mogelijke uitwerkingen van het multimodale netwerkkader.
In uitwerking A leg je het multimodale netwerkkader langs de feitelijke situatie: je vergelijkt de grenswaarden uit het referentiekader met de feitelijke, gemeten waarden. Zo wordt vanzelf duidelijk waar de knelpunten liggen. Het product van deze toepassing is een heldere ‘bereikbaarheidsopgave’.
In uitwerking B ga je met die opgave aan de slag: je formuleert oplossingsrichtingen voor de vastgestelde knelpunten in je stad of regio. Die oplossingen kunnen verkeersmanagement, mobiliteitsmanagement of (kleinere) infrastructurele aanpassingen zijn.
Uitwerking C kun je in principe direct na de zes stappen doen, of eventueel na een verkorte versie van uitwerkingen A en B. Het betreft het uitwerken van het multimodale netwerkkader – dat in eerste instantie over een hele stad of regio gaat – naar een deelnetwerk. Met deze nadere invulling doorloop je de zes stappen opnieuw, maar op een hoger detailniveau.
​
Uitwerking D gaat over het uitwerken van een MNK voor een niet-reguliere situatie. Bij langdurige werkzaamheden of evenementen met grote impact op de verkeersvraag en/of de capaciteit van het netwerk kan het nodig zijn om de beleidsdoelen te herformuleren. Op basis van het basismateriaal dat in stap 0 t/m 5 is uitgewerkt kan er voor de niet-reguliere situatie een MNK worden uitgewerkt.
Met het doorlopen van stappen 0 t/m 5 en uitwerking C kan het MNK worden uitgewerkt voor verschillende schaalniveaus: regionaal, stedelijk en voor een deelnetwerk.
Gebruik in de praktijk
Vervolgstap is om het materiaal te gaan toepassen in de praktijk en te gaan inbedden in de strategische, tactische en operationele processen rond verkeersmanagement. Hieronder een viertal veel voorkomende gebruikscases.
​
Beleidsmonitoring en -evaluatie
Met de inzichten uit uitwerking A van het MNK kun je de bereikbaarheidsopgave van je stad of regio bepalen. Maar het netwerkkader is ook goed te gebruiken voor de meer tactische en operationele monitoring van het verkeer. Hoe staat het met de ‘dagelijkse bereikbaarheid’ van de regio? Hoe ontwikkelt de bereikbaarheid zich over de tijd? Hoe doen de verschillende modaliteiten het? Welke trends zijn waar te nemen? Is dit in lijn met het beleid? Sorteren de getroffen maatregelen voldoende effect? Enzovoort. Dankzij het product referentiekader uit stap 5 weet je immers waar je wat moet meten om de multimodale netwerkkwaliteit in beeld te brengen en welke kwaliteitseisen er gelden.
​
​
Inzet van verkeersmanagement en verkeersmaatregelen
Aan de hand van uitwerking B uit de Leidraad kun je voor alle knelpunten in het netwerk de juiste multimodale oplossingsrichtingen uitwerken. Wanneer die oplossingen de inzet van verkeersmanagement en tijdelijke verkeersmaatregelen omvatten, moet je natuurlijk zorgen voor een goede uitvoering van die oplossingen: de maatregelen moeten op de juiste wijze en op het juiste moment worden ingezet. Ook voor die operationele inzet is het multimodale netwerkkader een prima vertrekpunt.
Zo maak je de juiste keuzes bij bijvoorbeeld het uitwerken van multimodale regelscenario’s (mobiliteitsscenario’s) voor evenementen, kun je regelaanpakken specifiek voor fiets en ov opstellen, regel je verkeersregelinstallaties met de juiste prioriteiten in enzovoort.
Het multimodale netwerkkader kan ook helpen om bestaande maatregelpakketten, ontwikkeld met bijvoorbeeld de Landelijke Regelaanpak, verder uit te werken. Ontwikkelpaden waarbij het netwerkkader een rol kan spelen, zijn:
-
Van lokaal naar traject en deelnetwerk.
-
Van unimodaal naar multimodaal.
-
Van schakelschema naar regelaanpak (geautomatiseerd).
​
Integrale ontwerpopgaven
Het multimodale netwerkkader vertaalt het algemene verkeer- en vervoerbeleid van een stad of regio in heel concrete kaders voor de bereikbaarheid. Dat maakt het geschikt als referentie en hulp bij vraagstukken op het gebied van gebiedsontwikkeling, ruimtelijke ordening en herinrichtingsprojecten. Het multimodale netwerkkader kan hierbij als toets dienen voor de ‘mobiliteitskant’ van de gebiedsontwikkelingen. Denk aan het ontwerpen van het maaiveld, de keuze voor een locatie van een nieuwe hub, de inzet van mobiliteitsmanagement en verkeersmanagement enzovoort. Het netwerkkader sluit door z’n multimodaliteit prima aan bij het STOMP-principe (Stappen, Trappen, Ov, MaaS en Privéauto) en de Mobiliteitsladder.
​
Communicatie
Wegbeheerders zijn niet de enige partijen die het verkeer ‘bijsturen’. Navigatie serviceproviders voorzien hun gebruikers ook van informatie en routeadviezen – en zij bepalen daarmee mede hoe het verkeer zich over het wegennet beweegt. Om problemen in een stad of regio te voorkomen, zouden die serviceproviders idealiter de voorkeurroutes uit het multimodale netwerkkader adviseren. Op zich zijn zij hiertoe vaak bereid: zij zien er ook het belang van in om hun klanten niet langs scholen, door kwetsbare gebieden of via sluiproutes te navigeren. Maar het is dan wel zaak dat wegbeheerders hun de informatie over gewenste en ongewenste routes pasklaar (= digitaal en gestandaardiseerd) aanbieden.
Wegbeheerders werken aan een standaardmethode om relevante (beleids)informatie over bijvoorbeeld voorkeurroutes en verkeersmanagementmaatregelen digitaal beschikbaar te stellen. De ‘producten’ van het multimodale netwerkkader zou je bij voorkeur zo moeten vormgeven, dat die hierin mee kunnen worden genomen.
​